TAALKWESTIES Over punten en komma’s De kracht van leestekens In het oktobernummer van Management Support konden jullie lezen dat de plaatsing van een komma de betekenis van een zin totaal kan veranderen. Maar hoe zit dat met puntkomma’s en dubbele punten? Hebben die ook zo veel invloed? En wanneer gebruik je ze eigenlijk? Tekst Marlies Wopereis ‘De thermodynamica, die onze zinnen naar nieuwe hoogten stuurt - waardoor we het ons kunnen veroorloven te zweefvliegen, een duikvlucht te maken, te spotten met de regels van de zwaartekracht - die thermodynamica bestaat dankzij de dubbele punt en vooral de puntkomma’, zo schrijft Lynne Truss in haar boek ‘Eten, vuren en beuken’. Zij raakt er niet over uitgepraat hoe mooi die leestekens zijn. Toch wordt bijvoorbeeld in kranten de puntkomma vrijwel nooit meer gebruikt. En ook in andere teksten verliest hij langzaam terrein. Dat is jammer, want de puntkomma biedt je kansen om je tekst net iets duidelijker én mooier te maken. Hoe doe je dat? Afsluiten en aankondigen De belangrijkste functie van de puntkomma is het verbinden van twee zinnen die sterk met elkaar samenhangen. Kijk maar eens naar het volgende voorbeeld: De Olympische Spelen vinden eens in de vier jaar plaats; in 2012 is het weer zover. Op zich zou je achter plaats ook een punt kunnen zetten, maar dan maak je er twee gescheiden mededelingen van. Door een puntkomma te plaatsen geef je aan dat de zinnen bij elkaar horen. Dat maakt het voor de lezer niet alleen duidelijker, maar ook leuker: ‘Bij de puntkomma krijg je het prettige gevoel dat er nog iets in het verschiet ligt; er komt nog meer; lees verder; het zal snel duidelijk worden’, aldus een citaat van Lewis Thomas in het genoemde boek van Lynne Truss. De keuze tussen een punt en een puntkomma is echter niet zo heel makkelijk. Het kan helpen om de zin voor te lezen: dan hoor je bij de puntkomma een kortere pauze dan bij een punt. Maar belangrijker is het om in je hoofd te houden, dat een puntkomma een mededeling afsluit én aankondigt dat er nog een extra mededeling komt die nauw aansluit op de vorige. Die mededeling kan bijvoorbeeld een herformulering zijn van de eerste zin: We hebben gisteren het contract getekend; de deal is gesloten. Maar ook een tegenstelling: 80 procent van de medewerkers is vrij tussen kerst en oud-ennieuw; 20 procent werkt door. Of een nuancering: Bijna alle genodigden zijn gekomen; zelfs mijn oude buurvrouw uit Groningen was er. Komma of puntkomma? Maar hoe zit het dan met de komma, hoor ik sommigen denken, die verbindt toch ook twee zinsdelen? Dat klopt, maar als je twee zin32 Daarnaast is een puntkomma soms nodig in opsommingen binnen een lopende zin. Normaal gesproken gebruik je daarvoor komma’s. Bijvoorbeeld: Ik heb drie dingen gekocht: een boek, een cd en een bos bloemen. Maar bestaan de delen van de opsomming uit meerdere woorden, dan maken puntkomma’s de scheiding duidelijker: Er waren drie mogelijke coalities: VVD, CDA en PVV; VVD, PvdA en D66; en VVD, CDA en PvdA. Overigens is het bij zo’n lange opsomming overzichtelijker om de onderdelen onder elkaar te zetten. De regels daarvoor vind je in het kader op de volgende pagina. Of toch een dubbele punt? In bovenstaande voorbeelden zag je de dubbele punt al opduiken. Deze kennen we het best als leesteken om een opsomming in te leiden. Maar de dubbele punt biedt nog veel meer mogelijkheden: je kunt hem ook gebruiken om aan te kondigen dat er een omschrijving, toelichting, verklaring, conclusie, voorbeeld of citaat volgt. Dat zie je in de volgende zinnen: - Efficiënt werken betekent voor mij: een strakke planning maken en daar niet van afwijken. (omschrijving) - Je moet je goed voorbereiden op dat examen: het is hartstikke moeilijk. (toelichting) - Ik kan morgen niet komen: ik moet naar een bruiloft. (verklaring) - Het rapport maakt één ding overduidelijk: het project is totaal mislukt. (conclusie) - Het is niet altijd nodig om de auto te pakken: ook de bus kun je hier goed gebruiken. (voorbeeld) - Hij heeft letterlijk tegen mij gezegd: ‘Doe het niet!’ (citaat) DECEMBER 2011 MANAGEMENT SUPPORT nen verbindt die ook op zichzelf kunnen staan, verdient de puntkomma de voorkeur. Door die puntkomma creëer je namelijk een langere pauze en dat maakt de zin makkelijker leesbaar. Maar ook voor de duidelijkheid is een puntkomma vaak noodzakelijk. Zo struikelen veel mensen over de volgende zin: Het laatste jaar heeft hij veel wedstrijden gewonnen, zowel door zijn snelheid als door zijn techniek boekte hij goede resultaten. Dit komt doordat ze denken dat de zin na zowel gewoon doorgaat. Een puntkomma lost die verwarring op: Het laatste jaar heeft hij veel wedstrijden gewonnen; zowel door zijn snelheid als door zijn techniek boekt hij goede resultaten. Pagina 31

Pagina 33

Heeft u een spaarprogramma, digi magazine of online onderwijs magazines? Gebruik Online Touch: onderzoeksrapport online maken.

MSM1211 Lees publicatie 11Home