TAALKWESTIES Help, ik ben m’n portemonnee verloren Alles over contaminaties Valt je iets op aan de zin in de titel? Waarschijnlijk niet, want je hoort hem wel vaker. Toch is ben verloren niet juist. Het is een contaminatie van ben kwijt en heb verloren. Contaminatie? Wat is dat ook alweer? Dat lees je in deze Taalkwesties. Tekst Judith Winterkamp Contaminatie, wat is dat eigenlijk? Als je twee woorden of uitdrukkingen met elkaar combineert, dan krijg je een contaminatie. Een contaminatie is een taalfout die we ook wel een verhaspeling noemen. Zo’n contaminatie is snel gemaakt. Je denkt aan het ene woord en tegelijk komt er een ander woord in je op. Voor je het weet, zeg je een zin waarin je beide woorden samenvoegt. Hoewel dat heel begrijpelijk is, zijn de meeste contaminaties fout. Lezers irriteren zich er dan ook vaak aan. En luisteraars vinden het vaak maar wat leuk om je op zo’n vermengeling te wijzen. Heb je ze gezien? In de alinea hierboven staan twee contaminaties. In de een na laatste zin staat zich irriteren en aan het eind lees je vermengeling. Zich irriteren is een verhaspeling van zich ergeren CONTAMINATIETEST Herken jij de contaminaties in de volgende zinnen? Op pagina 35 staan de antwoorden. Ook constructies lenen zich goed voor contaminaties. Denk aan: 1. Het lijkt wel alsof de vergaderingen steeds langer duren, zei de verhitte notulist. 2. Volgens mij is deze grote uitgave tegen het licht van de bezuinigingen geen goed idee. 3. Plotsklaps viel de motor uit en vatte hij vlam. 4. Als je steeds weer overnieuw begint, dan is het bedroevend gesteld met je schrijfsnelheid. 5. De oorzaak van de vertraging was te wijten aan de slechte communicatie tussen het reisbureau en de touroperator. 6. Wij hebben ervoor gekozen ons niet te willen inschrijven in dat register. 7. ‘Er mist nog een bijlage, daarom kan ik het rapport nog niet versturen’, zei Mariska. 8. Veel medewerkers irriteren zich aan alle cc’tjes die ze krijgen. 9. Het lukt mij niet om alle documenten voor de bijeenkomst uit te printen. 10. Wij beseffen ons dat dit voor jullie tot problemen kan leiden. • kost duur (is duur en kost veel) • 100 km à € 0,28 per km (100 km à € 0,28 en € 0,28 per km) • ik besef me dat … (ik besef dat … en ik realiseer me dat …) • ontleend uit (ontleend aan en afkomstig uit) • dat behoort tot een van de mogelijkheden (dat behoort tot de mogelijkheden en dat is een van de mogelijkheden) • de oorzaak was te wijten aan… (de oorzaak was en dit was te wijten aan) • heeft ervoor gekozen geen lid te willen worden van de … (heeft ervoor gekozen geen lid te zijn en wil geen lid zijn) • als schrijver zijnde (als schrijver en schrijver zijnde) • met zonder handen fietsen (zonder handen fietsen en met de handen los fietsen) • mijn rugzak weegt zwaar (mijn rugzak is zwaar en mijn rugzak weegt veel) Bewuste contaminaties Het leuke van taal is dat je er heel creatief mee om kunt gaan. Door twee woorden samen te voegen, kun je er meer betekenis 28 NOVEMBER 2012 MANAGEMENT SUPPORT en irriteren. En vermengeling is een contaminatie van verhaspeling en mengeling. De meeste contaminaties kun je eenvoudig oplossen. Dat geldt ook voor deze. Mogelijke alternatieven zijn: Lezers ergeren zich er dan ook vaak aan of Contaminaties irriteren lezers en om je op zo’n verhaspeling te wijzen of om je op zo’n mengeling te wijzen. Veel gebruikte contaminaties We zeiden het al, samenvoegingen zijn snel gemaakt. Grofweg zijn er twee soorten contaminaties, die van woorden en die van constructies. Bekende samenvoegingen van twee woorden zijn: • optelefoneren (opbellen en telefoneren) • nachecken (nakijken en checken) • vakjargon (vakterm en jargon) • opnoteren (opschrijven en noteren) • verexcuseren (verontschuldigen en excuseren) • uitprinten (uitdraaien en printen) • overnieuw (opnieuw en over) Pagina 27
Pagina 29Interactieve digi-catalogus, deze clubblad of verenigingsblad is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het naar een digitale publicatie converteren van internet clubbladen.
MSM1112 Lees publicatie 24Home