TAALKWESTIES Containerbegrippen, eufemismen en andere vage taal Wat bedoel je nou precies? Contextuele kenmerken, duurzame dynamiek, grote uitdagingen en een herstelbeleid met een hoog ambitieniveau… De Vaagtaalverkiezing 2012 stond er weer vol mee: containerbegrippen, modewoorden, eufemismen en andere uitdrukkingen die er mooi uitzien, maar weinig zeggen. Natuurlijk gebruik jij die woorden niet. Of toch wel? Tekst Marlies Wopereis | lopendeteksten.nl Als het gaat om woordkeus, geven trainers en schrijfboeken vaak het advies om geen moeilijke, verouderde of ‘dure’ woorden te gebruiken, zoals assumptie, abusievelijk of gaarne. Dat is een prima advies, want veel lezers begrijpen die woorden niet of voelen zich hierdoor niet aangesproken. Maar wat denk je van woorden als dynamische werkomgeving, prijsverandering of feestgebeuren? Op het eerste gezicht denk je dat je deze woorden wel begrijpt. Maar als iemand je vraagt wat er nou werkelijk staat, blijkt dat toch lastig. Want gaat het bij een dynamische werkomgeving nou om een organisatie waar lekker veel gebeurt of om een bedrijf waarvan het personeelsbestand maandelijks wisselt (en waar je dus zomaar ontslagen kunt worden)? En is een prijsverandering iets om blij mee te zijn, namelijk een prijsverlaging, of juist niet: een prijsverhoging? En dat feestgebeuren? Is dat het feest zelf of de organisatie vooraf? Ook best handig om te weten als je wordt uitgenodigd om mee te doen. Al dit soort vage woorden kom je regelmatig tegen in teksten. En ik denk dat we ze zelf ook allemaal wel eens gebruiken. Ze zijn niet fout, en soms zelfs nuttig. Maar wil je een glasheldere tekst schrijven, dan is het goed om eens op deze begrippen te letten. Ze zijn te verdelen in een paar categorieën. Containerbegrippen Een containerbegrip is volgens de Van Dale ‘een begrip zonder scherp afgebakende betekenis, waaraan de taalgebruiker zelf nader invulling kan geven’. Het is dus een woord dat veel betekenissen kan hebben, zoals ding, aspect of element. Je gebruikt zo’n woord bijvoorbeeld als je even geen concreter woord weet. En dat is ook niet erg, zolang je het in de volgende zin maar uitwerkt. Zo is een zin als Dit besluit heeft verschillende aspecten erg vaag en dus frustrerend voor de lezer. Maar schrijf je erachter Aan de ene kant levert het veel geld op; aan de andere kant kost het tientallen banen, dan stoort het woord aspecten al een stuk minder. Gebruik je een containerbegrip, bedenk dan dus altijd welke vragen het oproept en beantwoord die. Maar er is ook nog een ander soort containerbegrippen. Denk aan duurzaamheid, het nieuwe werken of web 2.0. Dit 26 zijn woorden waar iedereen zijn eigen betekenis op plakt. Ze zijn ooit bedacht door iemand, die er vast wel een duidelijke definitie voor had. Maar ze zijn hun eigen leven gaan leiden, doordat niemand die oorspronkelijke definitie kent. Daarom is het belangrijk om bij containerbegrippen altijd uit te leggen wat je er precies mee bedoelt. En om uitleg te vragen als een ander zo’n begrip gebruikt. Onder de containerbegrippen bevinden zich veel modewoorden: woorden die een tijd lang veel worden gebruikt en daarna weer verdwijnen óf ingeburgerd raken. Je vindt ze veel in beleidstaal, zoals opstarten, aanvliegen, handen en voeten geven en een stip op de horizon zetten. Maar ook in gewone taal, zoals je ding doen, ik heb zoiets van en in je kracht zitten. Iedereen snapt wel zo’n beetje wat deze woorden betekenen, maar net als voor containerbegrippen geldt, dat niemand de betekenis exact kent. Bovendien zijn veel mensen allergisch voor modewoorden. Mijn advies is daarom om liever wat traditionelere termen te gebruiken, zoals beginnen (opstarten), doen wat je wilt (je ding doen) en ik denk (ik heb zoiets van). Eufemismen Eufemismen zijn woorden die de werkelijkheid mooier maken dan hij is. Politici zijn er dol op. Ze maken zich immers niet populair als ze DECEMBER 2012 MANAGEMENT SUPPORT Pagina 25

Pagina 27

Interactieve digi-jaarverslag, deze folder of artikel is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het naar een online publicatie converteren van internet onderwijsmagazines.

MSM1212 Lees publicatie 1Home