PSYCHOLOGIE Het ‘bystander effect’ Ik stond erbij en ik keek ernaar Iemand is aan het verdrinken in zee, maar niemand op het strand komt in actie. Een jongen wordt aangereden door twee auto’s in een drukke winkelstraat en blijft gewond achter (zie voor de schokkende beelden: www.cbsnews.com/video/watch/?id=4158880n). Niemand die een hand uitsteekt. Iemand wordt onwel op kantoor en iedereen wacht op de bhv’er die op dat moment onvindbaar is... Herkenbaar? Tekst Roos Woltering Vaker dan ons lief is worden we opgeschrikt door dit soort verhalen. Situaties waarin iemand in nood verkeert en waarbij geen mens actie onderneemt: ik stond erbij en ik keek ernaar! Dit wordt ook wel het ‘bystander effect’ of ‘genovese syndrome’ genoemd. Over het algemeen voelen we ons veiliger als er flink wat mensen om ons heen zijn, maar dit gevoel blijkt niet juist; het tegendeel is waar. Hoe meer mensen bij een ongeval, verdrinking of andere dramatische gebeurtenis aanwezig zijn, hoe minder mensen zich geroepen voelen om hulp te bieden. Maar ook de tijd die verstrijkt voordat omstanders in actie komen, is niet om over naar huis te schrijven. Hoe dat komt? Sociale bewijskracht Er zijn verschillende redenen waarom je iemand wel of niet te hulp schiet. Op het moment dat je ziet dat er iets aan de hand is, worden er in je hoofd een paar belangrijke beslissingen genomen. Op de eerste plaats besluit je of er iets ongewoons aan de hand is... of er sprake is van een noodgeval. Mensen baseren hun keus hierin voornamelijk op de reactie van de mensen om zich heen. Zo stelt het principe van sociale bewijskracht dat mensen bepalen wat ze moeten denken of doen in een situatie, door te kijken naar wat andere mensen denken en doen in die situatie, om dit gedrag vervolgens te imiteren. Dit doen we voornamelijk omdat we ervan uitgaan dat als veel anderen bepaald gedrag vertonen, dit gedrag wel juist zal zijn. En aangezien dit meestal ook het geval is, vertrouwen we hier sterk op. Helemaal als de situatie waarin we ons bevinden buiten onze comfortzone ligt. Als mensen onzeker zijn of als de situatie onduidelijk is, gaan ze beter letten op hoe andere mensen het doen. Bij een noodgeval kijken we dus naar elkaar om te bepalen of er hulp geboden moet worden. Als niemand tot actie over gaat, zijn we al snel geneigd om te denken ‘dat het wel mee zal vallen’, we ‘het vast verkeerd zien’, ‘het wel wat anders zal zijn’; ook als we zien dat er wel degelijk iets aan de hand is. Daarnaast vinden we het belangrijk dat iemand niet zelf verantwoordelijk is voor de situatie waarin hij zit. Een dronken zwerver met een hoofdwond laten we gemakkelijker links liggen dan een oud omaatje. Verantwoordelijkheidsverwarring Vervolgens besluiten we of het onze verantwoordelijkheid is om te helpen. Op het moment dat er veel mensen aanwezig zijn, kan er diffusion of responsibility ontstaan: mensen zijn minder geneigd verantwoordelijkheid te nemen op het moment dat er ook anderen aanwezig zijn. Er is dan sprake van een attributiefout: we gaan ervan uit dat iemand anders meer verantwoordelijk is voor het ondernemen van actie dan wij (‘dit is 16 FEBRUARI 2012 MANAGEMENT SUPPORT Pagina 15

Pagina 17

Voor gidsen, online relatiemagazines en onderwijs catalogi zie het Online Touch CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een online shop in uw reclamefolders.

msm010212 Lees publicatie 13Home