SPELLING- EN TAALTIPS Help! Taal leeft! Taal leeft en dus veranderen de regels met de jaren. Dat kan verwarrend zijn. Een regel die je ooit hebt geleerd, blijkt opeens niet meer op te gaan. Hieronder beantwoord ik twee vragen over veranderde taalregels. Tekst Judith Winterkamp - Communicatief tekst & training - www.communicatief.info Is omdat in de zin De vergadering begon wat later omdat de voorzitter vastzat in de file juist? Voor mijn gevoel moet het doordat zijn. Vroeger werd er een duidelijk verschil gemaakt tussen de voegwoorden omdat en doordat. Omdat gaf altijd een reden aan en na doordat volgde steevast een oorzaak. Maar taal leeft. En dat zien we terug in het gebruik van omdat en doordat. Tegenwoordig houden we ons niet meer zo strikt aan het onderscheid tussen deze voegwoorden. Op www.taaladvies.net staat hierover: ‘Omdat kan nu zowel een reden als een oorzaak aangeven. Doordat kan alleen een oorzaak aangeven.’ De voorbeelden erbij zijn: 1. Het feest kon niet doorgaan omdat (of: doordat) de kok ziek was geworden. 2. Er is een boete verschuldigd omdat de betaling te laat is uitgevoerd. Jan Renkema zegt hierover in de Schrijfwijzer: ‘Het woord doordat blijft gereserveerd voor een oorzaak, maar het woord omdat kan zowel voor een reden als voor een oorzaak worden gebruikt.’ Ook www.onzetaal.nl geeft advies over het gebruik van omdat en doordat. Daar staat: ‘Hoewel er tegenwoordig bij oorzaken een keuzevrijheid bestaat tussen omdat en doordat, zal er wel vaak een voorkeur voor de ene of de andere vorm bestaan. Hiervoor is echter geen algemene richtlijn te geven; zo’n voorkeur kan van zin tot zin en zelfs van persoon tot persoon verschillen. Zo zouden wij in de zin De overstroming ontstond doordat de dijken doorbraken liever niet omdat gebruiken. En in Omdat ieder mens verschillend is, ... gaat onze voorkeur juist wél uit naar het gebruik van omdat.’ Mijn conclusie is dat omdat en doordat beide goed zijn: De vergadering begon wat later omdat/doordat de voorzitter vastzat in de file. De late verschijning van de voorzitter kun je namelijk als reden zien én als oorzaak voor de vertraging. Ik adviseer je dan ook om op je gevoel af te gaan. Wat is juist? Dat is een van de oplossingen die is/zijn aangedragen. De meeste naslagwerken schrijven in dit geval voor dat zijn hier de enige juiste werkwoordsvorm is. Die gaan er namelijk van uit dat die verwijst naar de oplossingen. Op www.onzetaal.nl staat over het vergelijkbare zinsdeel een van de eersten die de grap doorhad/doorhadden: ‘Er zijn veel taalgebruikers die hier alleen het meervoud juist vinden. Die verwijst volgens hen naar eersten, en omdat dat een meervoud is, moet ook de 26 persoonsvorm doorhadden een meervoud zijn: Ik was een van de eersten die de grap doorhadden.’ In dat geval is Dat is een van de oplossingen die zijn aangedragen de voorkeurszin. Toch zijn er ook naslagwerken die daar anders over denken, bijvoorbeeld de Algemene Nederlandse Spraakkunst, de dikste grammatica van het Nederlands (ANS, 1997). Hierin staat dat het ook mogelijk is om in dit soort zinnen het enkelvoud te gebruiken: ‘Wie kiest voor het enkelvoud in Ik was een van de eersten die de grap doorhad heeft vooral het individu (de ik) voor ogen. Wie kiest voor het meervoud doorhadden, denkt vooral aan de groep van mensen die probeerden de grap te begrijpen.’ Dit wordt geïllustreerd met de volgende zinnen: 1. Een van hen die het kunnen weten, is Dick. (Lees: de hele groep had het kunnen weten, waaronder Dick.) 2. Een van hen die het kan weten, is Dick. (Lees: Dick is bij uitstek iemand die het had kunnen weten.) Kortom, beide mogelijkheden zijn juist. Vind je die ene oplossing erboven uitsteken, dan kies je voor is aangedragen. Vind je alle oplossingen even goed, dan kies je voor zijn aangedragen. < TAALTEST Onze taal leeft en onze spelling is in 1995 veranderd. In deze taaltest staan woorden waarvan de schrijfwijze sinds de Nieuwe Spelling anders is. Weet jij wat juist is? Op pagina 29 vind je de antwoorden. 1. a. insect b. insekt 2. a. witte-wijnglazen b. wittewijnglazen 3. a. op appel gaan b. op appèl gaan 4. a. bureau b. buro 5. a. 3 oktoberfeest b. 3-oktoberfeest 6. a. ramadan en advent b. Ramadan en Advent 7. a. ideeënloos b. ideeëloos MAART 2012 MANAGEMENT SUPPORT Pagina 25

Pagina 27

Interactieve online rapport, deze maandblad of weekblad is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het converteren naar een online publicatie van epublicaties.

MSM0312 Lees publicatie 14Home