TAALKWESTIES Struikelblokken bij de gebiedende wijs Kom(t) allen en meld/meldt u aan! Regelmatig zie je het staan: meldt u aan! met -dt. Het is misschien wel de meest gemaakte spelfout in Nederland. Hoog of laag opgeleid, jong of oud, taalliefhebber of cijferfanaat… iedereen lijkt hiermee te worstelen. Waar komt die fout vandaan? En waar moet je nog meer op letten bij de gebiedende wijs? Tekst Marlies Wopereis Ik herinner het me nog goed: de borrel vorig jaar na het Secretaressedictee. Er kwamen twee deelneemsters naar me toe. Op hoge poten. Want dit kon toch niet: er stond een fout in het finaledictee. En ik, een van de schrijvers, was daar verantwoordelijk voor. De fout stond al in de eerste zin. Die luidde: ‘Meld u nu aan!’, stond er op het fullcolour-pdf’je dat boven op mijn bureautje prijkte. En de vermeende fout zat hem in Meld, want dat zou met -dt moeten zijn. Ik heb gepraat als Brugman, maar ik weet niet of ik de deelneemsters overtuigd heb. Als je jarenlang hebt gehoord dat je -dt moet gebruiken als het werkwoord met u gepaard gaat, is het moeilijk te geloven dat het soms anders is. Zeker als je het vijf op de tien keer fout ziet staan. Daarom besloot ik dit artikel te schrijven. Om voor eens en voor altijd een einde te maken aan deze verwarring. Terug naar de basis De basisregel voor de gebiedende wijs is simpel: gebruik altijd de stam van het werkwoord. Of makkelijker nog: gebruik de ik-vorm. Bijvoorbeeld: - Kom eens langs! - Maak altijd een back-up. Ooit was het zo dat je achter de gebiedende wijs een -t moest plaatsen als je je tot meer dan één persoon richtte. In enkele versteende uitdrukkingen zie je dat nog terug: - Komt allen! - Bezint eer ge begint! Maar deze regel geldt allang niet meer. Tegenwoordig gebruik je altijd de ik-vorm, of je nu één persoon toespreekt of honderdduizend. En of je die personen nu zou tutoyeren of niet. De ik-vorm eindigt nooit op -dt. En dus gebeurt dat bij de gebiedende wijs ook niet. Daarom is het altijd: - Word lid! - Houd moed! 26 En ook: - Meld u aan! - Houd u in! Waar gaat het mis? De vraag is nu waarom het juist bij die laatste twee zo vaak misgaat. Dat heeft alles te maken met het woordje u. We zijn gewend dat een werkwoord altijd een -t of -dt krijgt als er u voor of achter staat. Bijvoorbeeld: - Houdt u van chocola? - Meldt u ook altijd wat u dwars zit? Het verschil zit hem echter in de functie van u. In de zin Houdt u van chocola? is u het onderwerp van de zin. Dat geldt ook voor het voorbeeld eronder. En als u het onderwerp is, moet het werkwoord inderdaad eindigen op -t of -dt. Maar in de zinnen Meld u aan! en Houd u in! is u geen onderwerp, maar een wederkerend voornaamwoord. Het gaat hier namelijk om de wederkerende werkwoorden zich aanmelden en zich inhouden. En omdat het wederkerend voornaamwoord geen invloed heeft op de vorm van het werkwoord, blijft de gebiedende wijs zoals deze altijd is: de ik-vorm zonder -dt. Precies hetzelfde als bij andere wederkerende werkwoorden, zoals: - Schrijf u in! (zich inschrijven) - Draai u om! (zich omdraaien) Addertje Toch zit er een addertje onder het gras. Want hoe zit het dan met gebiedende zinnen als: - Meldt u zich op tijd aan! - Houdt u zich alstublieft in! Ook deze zinnen zijn wederkerend en hebben een u in zich. Waarom is het werkwoord hier dan wel met -dt? Dat komt doordat u in deze zinnen wél het onderwerp is en zich het wederkerend voornaamwoord. En zoals we al eerder zagen, krijgt het werkwoord altijd -t of -dt als u het onderwerp is. De kunst is dus om altijd goed te kijken welke functie het woordje u heeft. JUNI 2012 MANAGEMENT SUPPORT Pagina 33

Pagina 35

Heeft u een boek, novia facts of digitale weekbladen? Gebruik Online Touch: whitepaper online publiceren.

MSM0612 Lees publicatie 19Home