SAMENWERKEN zegt. Vanuit mijn vakgebied heb ik vaak te maken met vertrouwelijke zaken. Ik kan niet altijd volledig zijn naar iedereen. Daar ga ik tactisch mee om door bijvoorbeeld een vraag te ontwijken of neutraal te antwoorden. Ik heb wel eens meegemaakt dat een collega roddelde over mijn leidinggevende’, vertelt ze. ‘Ik heb hem toen op een andere manier laten kijken naar de situatie, waardoor zijn gezichtsveld verbreedde en zijn oordeel milder werd. Ik communiceerde het tevens naar mijn leidinggevende. Niet met naam en toenaam, maar in algemene zin. Ik vond dat hij moest weten hoe hij overkomt op mensen.’ ‘Hij was weer lekker op tijd hè!’ De loyaliteit van bestuurssecretaresse Petra ligt negen van de tien keer bij haar leidinggevende. ‘Ik ben immers in dienst van haar. Het zorgt wel eens voor een lastige positie. Laatst vertelde een collega mij in vertrouwen dat ze gaat scheiden. Vervolgens hoorde ik twee dagen later op een andere afdeling hoe collega’s over haar roddelden. En niet te weinig. Er werd van alles bij gehaald en verzonnen. Ik ben toen naar de directeur gestapt en heb haar verteld wat zich afspeelde binnen de organisatie. Die is vervolgens direct op de roddelaars afgestapt. Daarna was het geroddel voorbij.’ Er is veel onderzoek gedaan naar roddelen op de werkvloer. Daaruit blijkt in elk geval dat er dagelijks flink wat wordt afgekletst. De gevolgen van roddelen kunnen zeer uiteenlopend zijn, variërend van het versterken van vriendschapsbanden met collega’s en de productie van het gelukshormoon progesteron, tot pestgedrag en het kweken van een negatieve teamgeest. ‘Roddelen doen we allemaal wel eens’, relativeert arbeidsen organisatiepsycholoog Bas Kok. ‘Het kan zelfs gezellig zijn en de banden tussen medewerkers versterken. Het heeft ook een cultuurversterkend effect. Medewerkers leren wat de mores zijn in een organisatie, de ongeschreven regels. Er bestaan echter verschillende soorten roddelgedrag. De onbewuste roddel komt het meeste voor. Iemand heeft bijvoorbeeld een eigenaardigheid waar anderen over praten, achter zijn of haar rug om. Men doet het onbewust. Bijvoorbeeld: ‘Hij was weer eens lekker op tijd hé?’ Deze vorm van roddelen is in principe vrij onschuldig, hoewel er wel subtiel een negatieve boodschap achter zit.’ Strategisch roddelen ‘Gevaarlijker wordt het wanneer er structureel negatieve informatie wordt geuit over een persoon of de organisatie’, vervolgt Bas Kok. ‘Dat noemen we strategisch roddelen. Het is kwaadsprekerij waarbij de roddelaar duidelijk een doel heeft. Bijvoorbeeld een collega onderuit halen of de stoelpoten van de baas doorzagen. Het is een slinkse vorm die bijvoorbeeld wel eens voorkomt als iemand een managementpositie wil bereiken. Door subtiel en systematisch negatief over de baas te praten tegen collega’s, probeert deze roddelaar zonder dat anderen het doorhebben een aanval te doen op zijn positie. Het uiteindelijke doel is dat het slecht afloopt met díe baas op díe plek.’ Een strategische roddelaar werkt volgens de psycholoog meestal reeds geruime tijd in een organisatie, ergert zich al jaren aan de leiding en is gefrustreerd. Met een strategische aanpak kan hij of zij met hulp van collega’s een antiblok vormen tegen een leidinggevende. ‘Het is schadelijk voor de organisatie’, concludeert Kok. ‘De sfeer wordt negatief beïnvloed en de energie die erin wordt gestoken gaat ten koste van de productiviteit. Uiteindelijk zie je de goede, positieve medewerker zelfs vertrekken.’ Volgens Iteke Weeda, sociologe, emeritus hoogleraar emancipatievraagstukken en auteur van het boek ‘de Yinfactor’, is roddelen gedrag dat vooral vertoond wordt door mensen met veel vrouwelijke eigenschappen. ‘De vrouwelijke pool is erg geïnteresseerd in mensen, relaties en het creëren van een band’, legt de hoogleraar uit. ‘Soms lukt dat door samen gezellig OMGAAN MET RODDELAARS: VIJF GOUDEN TIPS 1. Negeer de roddels. 2. Houd de roddelaar een ander (positiever) perspectief voor. 3. Kies voor een tussenvorm; praat met de roddelaar over zijn motieven. 4. Vertel je verhaal aan de vertrouwenspersoon binnen je organisatie. 5. Breng de leiding op de hoogte van de roddels - zonder alle ins en outs te benoemen. over iemand te roddelen. Dan zeg je eigenlijk; goh, wat vertrouw ik jou! Want wij kunnen dit samen delen over die ander. Mensen met veel mannelijke eigenschappen zijn daarentegen meer bezig met hun eigen ambities dan met verbinding maken met de ander. Die zijn vaak niet eens in staat om te roddelen.’ Kwaadsprekerij Weeda is van mening dat je positief en negatief kunt roddelen. Het verschil zit ‘m volgens haar in de intentie. ‘Je kunt een analyserend vermogen hebben, om je heen kijken hoe mensen functioneren, dat analyseren en eventueel delen met je partner of iemand anders die dichtbij je staat. Het is in dat geval een poging om dingen voor jezelf te rangschikken, eigen waarden en normen onder de loep te nemen. De intentie is niet om die ander zwart te maken, maar om er zelf van te leren. Je praat het gemakkelijkst met mensen over anderen met iemand die je diep vertrouwt zoals je moeder, beste vriend of partner. Achteloos roddelen met een secretaresse over een medewerker of leidinggevende - dat best veel gebeurt natuurlijk - neigt wél naar kwaadsprekerij. Je verstoort als roddelaar bovendien de band die de secretaresse heeft met degene over wie geroddeld wordt.’ Sommige managers verwachten dat hun secretaresse in de gaten houdt wat zich afspeelt op de werkvloer en dat ze negatieve berichten doorspeelt. Ze vragen het zelfs letterlijk. Bas Kok vindt dit te ver gaan. ‘De leidinggevende behoort in de eerste plaats zelf zijn oren en ogen open te houden voor alle signalen. Bovendien geldt eigenlijk voor alle medewerkers, mits loyaal en integer, dat ze misstanden binnen de organisatie melden. Iemand die met een gestolen computer de zaak uit loopt, is gewoon fout bezig. Je kunt op verschillende manieren omgaan met roddelaars. Wat Margriet deed bij haar collega, het laten zien van een ander perspectief, is goed. Een andere manier is niet reageren op wat de roddelaar zegt. Helaas heeft dat niet altijd effect. Ga dan naar de OR of naar een vertrouwenspersoon. De beste remedie tegen (strategisch) roddelen is de boel opengooien en bespreekbaar maken. Het is een stuk minder spannend om te roddelen over iets dat bij iedereen bekend is.’ Psychosociale veiligheid Volgens de Arbowet heeft elke werkgever in ons land de plicht een veilige werkomgeving en een goed werkklimaat te scheppen. Psychosociale veiligheid is daar een onderdeel 28 SEPTEMBER 2012 MANAGEMENT SUPPORT Pagina 27
Pagina 29Scoor meer met een e-commerce shop in uw uitgaven. Velen gingen u voor en publiceerden tijdschriften online.
MSM0912 Lees publicatie 22Home